Павлодар облысында аңыз бойынша он сегізінші ғасырда жоңғарларға қарсы шайқаста жеңіс туын орнатуға байланысты атауы қойылған көл бар.Кейбір жылдары мұнда Қызғылт фламинго ұясын көргендер болған. Бұл көлдің аты - Жалаулы. Көл көптеген жағынан құнды.
Жергілікті тұрғындар Жалаулы – Павлодар Ертіс өңіріндегі ең ірі тұзды көл екенін айтады. Ол осы облыстың Ертіс және Ақтоғай аудандарының шекарасында, Ертіс ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 90 шақырым жерде орналасқан. Ағынсыз көл Сілеті және Қарасу өзендерінің бассейнінде, теңіз деңгейінен 73 метр биіктікте орналасқан. Жалаулы ауданы - 171 шаршы шақырым, ал ең үлкен тереңдігі-екі метр. Павлодар мемлекеттік университетінің мамандары бұл көлдің күрделі конфигурациясы бар жазық қазаншұңқыр екенін айтады. Жағалаулардағы құм лай жағаға жақын орналасқан. Су қоймасына Қарасу өзені құяды. Кейбір жылдары мұнда Қызғылт фламинго ұялары байқалған. Аңыздардың бірі бойынша, көлдің атауы жоңғарларға қарсы шайқаста жеңіс туын орнатумен байланысты, дейді сарапшылар. Жалаулы көліндегі су қараша айында қатып, наурыздың аяғында немесе сәуірдің басында мұз ериді. Мұздың орташа қалыңдығы - 70-80 сантиметр.
Кстати, несмотря на солёность воды здесь, весной северо-восточная сторона озера пригодна для пойла скоту. Вокруг Жалаулы, по данным здешних жителей, есть прекрасные пастбища. Ценность озера состоит в том, что в нём содержатся большие запасы соли и рыбы. Есть тут лечебный природный минерал бишофит и другие элементы. Об этом озере говорят не только как о малоизвестном, но и как о хранящем немало загадок водном объекте.
Айтпақшы, мұнда судың тұздылығына қарамастан, көктемде көлдің солтүстік-шығыс жағы мал суғаруға жарамды. Жалаулы маңында, жергілікті тұрғындардың айтуынша, әдемі жайылымдар бар. Көлдің құндылығы - оның құрамында тұз бен балықтың үлкен қоры бар. Мұнда емдік табиғи минерал бишофит және басқа элементтер бар. Бұл көл аз айтылатын, сонымен қатар көптеген құпияларды сақтайтын су объектісі ретінде де танымал.
Антон Сергеев Фотосурет Павлодар география үйінің мұрағатынан алынған