Павлодар облысында отбасымен, балаларымен баруға болатын көптеген орындар бар. Солардың бірі – Шалдай қарағайлы орманы. Мұнда жылдың кез-келген мезгілінде ыңғайлы және күннің барлық уақытында әдемі. Егер өзіңізбен бірге қызықты баяндаушыны алсаңыз, онда мұндай орман нағыз жұмаққа айналады, онда таза ауада көптеген қызықты деректерді білесіз.
Шарбақты ауданы, Галкино ауылы. Біз мұнда орманға кірер алдында белгілену үшін келеміз, өйткені бұл ерекше қорғалатын табиғи аумақ, атап айтқанда «Ертіс орманы» мемлекеттік орман табиғи резерваты.
– Біз оны қорғаймыз. Қазіргі уақытта мораторий жарияланғанына төртінші жыл: кесуге, отын алуға тыйым салынады; аң аулауға да тыйым салынады, – дейді жергілікті орманшы Болат Әміренов.
Орманшының айтуынша, мұнда орманды қалпына келтіру үшін бүрлер жинау сияқты маусымдық жұмыстар жүргізіледі, өйткені тұқымнан Шалдай тәлімбағында жаңа ағаш көшеттерін өсіруге болады. Арнайы қарағай кептіргіштерде кептіріледі, тұқымдар шайқалып, жиналады (тұқымдар өте қымбат), содан кейін олар отырғызылып, орман шаруашылығына кішкентай көшеттер түрінде беріледі. Қазір, күзде - жас қарағай отырғызу маусымы.
Жануарлар фотографы, павлодарлық әуесқой орнитолог Кәрімжан Жәкенов бұл орманда қара, үлкен шұбар және кіші тоқылдақтардың суреттерін түсіргенін айтады. Егер бір жерде құрғақ ағашта қуыс көрінетін болса, онда оны қай тоқылдақ жасағанын түсінуге болады: егер ол дөңгелек болса, онда оны үлкен шұбар тоқылдақ жасаған , көпбұрышты пішінді болса – қара тоқылдақ еңбек еткен болуы мүмкін.
– Мен мұнда құрларды, қаршыға-құрларды, қаршыға-бөденелерді кездестірдім, ал мұндағы ағаштарда мен дала бүркіттерінің ұяларын, тіпті балапандарын кездестірдім, – дейді Қ.Жәкенов. - Аңдардан еліктен басқа ештеңені кездестірмедім. Мұнда індер мен біреу жүгіргендей іздер бар –бұл күзең... және! А! Мен мұнда түлкіні көрдім! Мұнда жабайы ешкілер де кездеседі.
Егер мұқият қарасаңыз, онда қарағайлардың әр түрлі жаста екенін көруге болады. Павлодардан келген эколог Марина Михаловна Поух бұл ағаштың жасын есептеу оңай деп санайды: төменгі жағынан жоғарғы жағына дейін бұтақтары бар белдеулерді санаймыз. Он белдеу – он жылдар.
– Мұнда кәдімгі қарағай мен шриланкалық қарағай өседі. Біріншісінде бұтақтар жерге параллель өседі, ал екіншісінде олар аздап бүгіледі. Сонымен қатар, қарапайым қарағай тік бұрышты, ал Шри-Ланка қарағайының бірнеше бұтақтары бар», – дейді Марина Поух Шалдай өсімдіктері туралы.
...Павлодар облыстық «Звезда Прииртышья» газеті 2010 жылдың маусым айындағы мәліметі бойынша, Шарбақты ауданының Шалдай ауылының орталығында өрт сөндірушілерге арналған ескерткіш бар. Онда алты өрт сөндірушінің есімдері жазылған. Бұл – қарағайлы орманмен қоршалған ауыл. Орман ауылдарының тұрғындарының көпшілігі орман байлығын қорғаумен айналысады, егер орманда от пайда болса, оны батыл қорғайды. Шалдайлықтар ауыл көшелерін қайтыс болған өрт сөндірушілерінің есімдерін атағысы келді. Сондықтан мұндай әдемі орман үшін жергілікті тұрғындар тіпті өз өмірлерін беруге дайын. Мұнда келсеңіз, түсінесіз, – дейді.
Қалай жетуге болады? Павлодар автовокзалынан күніне бір рет Павлодар – Шалдай автобусы Шарбақты ауданының аттас ауылына аттанады. Бұл ауыл да орманмен қоршалған. Павлодардан сондай-ақ Галкино ауылының маңына (айтпақшы, бұл маңайды Галкиндық орман деп те атайды) автокөлікпен жергілікті тұрғындар айтқандай керемет трассамен, сондай-ақ Арбиген немесе Есілбай ауылдарына дейін жетуге болады. Қашықтық: Павлодар-Шалдай – 100 шақырым, Павлодар – Шарбақты – Галкино – 85+30=115 км.