1. Павлодар облысының Баянауыл ауданында адамдар Қазақстанның Қызыл кітабына енгізілген көктемгі жанаргүл, ашық кестежусан және иілген қызғалдақ сияқты өсімдіктердің арасында тұрады. Балалар оларды күн сайын өз ауласында, көшеде, мектепке барар жолда көреді (2011 жылы жергілікті баспасөзде жарияланған).
2. Аққулы ауданы (бұрынғы атауы - Лебяжинский) аққулы аймақ болып қала береді. Бұл суда жүзетін керемет құстардың негізгі бөлігі – 1000-нан астамы -Шарбақты ауылдық округінде шоғырланған. Олардың ішінде жыл сайын 300 жұп жергілікті дала көлдерінде ұя салады. Қалғандары қысқа демалыстан кейін сапарын солтүстікке қарай жалғастырады. Жергілікті тұрғындар ақ аққуларға өте мұқият қарайды. Бұл құстың өліміне себеп болған адамды өмір бойы қатал жаза күтеді деп сенеді. Халық даналығыт солай дейді (2009 ж.)
3. Қазақстанның Қызыл кітабына енгізілген, жойылып бара жатқан түрлер - үкі – Павлодар облысында, тек бір жерде – Шалдай таспалық орманында, атап айтқанда Шарбақты ауданының аумағында мекен етеді. Мұнда ол «жетілген» ормандарды жақсы көреді, тіпті қыста да кетпейді. Бірде үкі Шідерті даласында көрінді (2009).
4. Қазақстанның Қызыл кітабына енген құстар мен аңдардан Павлодар облысында арқар, ақбөкен, елік, сұңқар, қыран, дуадақ, тырна, қызылтұмсық қаз мекендейді. Арқар мен киіктердің саны қазір 500 бастан асады (300 арқар және 200-ге жуық киік). 2005 жылы сирек кездесетін тұяқты жабайы жануарлар мен киіктерді сақтау жөніндегі мемлекеттік бағдарлама қабылданды. Осының арқасында жануарлардың сирек кездесетін түрлерінің популяциясын қорғауға жауапты «Охотзоопром» инспекторлары айтарлықтай көмек алды: байланыс құралдары, түнгі көру құралдары, мылтық қаруы, жолдан тыс көліктер, Кавасаки жарыс мотоциклі. іОхотзоопромі тікұшағы Павлодар, Ақмола, Шығыс Қазақстан және Қарағанды облыстарының аумағындағы сирек кездесетін жануарлардың жағдайын бақылайды (2008 жылғы өңірлік мерзімді басылымдардан).
5. Павлодарлық Ертіс өңірінің 5 сілемді ормандарын бірегей табиғи құм шабуылын тежеуші, сулы қабаттың сақтаушысы, ормандар сиреген дала деп атайды. Бұл бүкіл аймақтың тиімді экологиялық реттеушісі. 150 мың гектар орманмен жабылған: қарағай, көктерек және қайың ормандары. «Ертіс орманы» резерватының жалпы ауданы - 278 мың гектарға жуық. Біздің планетамыздағы мұндай бордың аналогы тек Канадада бар. Шалдай таспалы орманы биологиялық тіршілік ету шегінде тұр. Шалдайдағы мемлекеттік орман 1911 жылдан бастау алады. Ол кезде орманшы болып Рукавишников тағайындалды, ал орманшылар корпусы әскерилендірілген қызмет болды (2009).
6. 18 ғасырда Павлодар Ертіс өңірінің ормандары игеріле бастады. Өңірдің мемлекеттік орман қоры 45,2 мың гектарды құрайды: Баянауыл ұлттық паркінің таулы ормандары – 50,7 мың га, жолақты ормандар – 277,9 мың га, жайылмалы ормандар – 43,4 га, дала шоқ ормандары – 84,2 мың га. Павлодар облысы ормандарының негізгі алаңын таспалы ормандар алып жатыр. Олардың байлығын игерудің негізін 1725 жылы Орал өнеркәсіпшісі А. Демидов салған. 1747 жылы императрица Елизавета Петровнаның жарлығымен Демидовқа тиесілі барлық зауыттар оларға тиесілі жерлермен, ормандармен, сулармен, елді мекендермен бірге патша отбасының меншігіне өтті (2008).
7. Павлодар облысындағы көлдердің бірі Башмақ деп аталады. Ол Железин ауданында, Ертіс өзенінің алқабында орналасқан, сондықтан ерекше қорғалатын табиғи аумақтарға жатады (2009 жылғы қазандағы облыстық газет).
8. Павлодар облысы Алтай балық шаруашылығы ғылыми-өндірістік орталығының 2008 жылғы зерттеу нәтижелері бойынша балық шаруашылығы су айдындарының ауқымды қорына ие. Мемлекет ерекше қорғалатын табиғи аумақ деп жариялаған Ертіс өзенінде Қазақстан Үкіметі халықаралық маңызы бар су айдындарының тізіміне енгізген, сирек кездесетін бағалы балық түрлері: Сібір бекіресі, сүйрік, сылан мекендейді. Республикалық маңызы бар объектілердің тізіміне он бір балық шаруашылық су айдыны кіреді (2009).
9. Сирек кездесетін құс – аққұйрық субүркіт Павлодар облысында сирек болса да, кездеседі. Ол әлем мен Қазақстанның Қызыл кітабына енгізілген. Бұл үлкен жыртқыш құс. Бұл бүркіттің қыстауының негізгі орындары - Африка, Үндістан және Қытайдың солтүстік аудандары (2008 жылғы жергілікті орнитологтың мақаласынан).
10. Қазақстан мен Ресей өзендерінде аулауға тыйым салынған сирек кездесетін және жеңсік балық – Сібір бекіресін Павлодарда қала тұрғыны, «Восток – Аквакультура» ЖШС басшысы (2008 жылы құрылған) Павел Николаевич Дубовой өсіре бастады. 2010 жылға қарай бағалы деликатесті балықтың алғашқы 20 тоннасы Астана мен Павлодардың сауда нүктелеріне келіп түсті. Салмағы бір жарым-екі келі болатын жоғары сапалы балықты алу үшін ол Мәскеуден тірі ұрықтандырылған бекіре уылдырығын арнайы контейнерлерге әкелді. Бұл кәсіпорынның бекірелерінде қарапайым өзен балықтарына қарағанда жүздеген, тіпті мыңдаған есе аз қажетсіз қоспалар, соның ішінде ауыр металл тұздары бар. Бұл бекіре тұқымдас балыққа арналған түйіршікті қымбат тағам Франциядан, Норвегиядан, көбінесе Даниядан әкелінеді. Уақыт өте келе кәсіпорын иесі жылына 100 тонна бекіре тұқымдас балықтардың үлкен өндірістік қуатын өсіріп қана қоймай, балық экспортын жолға қоюды жоспарлады, сонымен қатар Ертістен жоғалып кеткен Сібір бекіресімен байытуға септігін тигізді (2010 жыл).
Антон Сергеев